Ponad dwadzieścia lat w służbie wyjątkowego dziedzictwa w samym sercu Europy

Nasze stowarzyszenie „Europejska Karta Opactw i Miejsc Cysterskich” zrodziło się ćwierć wieku temu z chęci dzielenia się z jak największą liczbą odbiorców tym wspólnym dziedzictwem naszego europejskiego domu. Od momentu powstania zakon cystersów wyróżniał się chęcią powrotu do pierwotnego powołania monastycznego, w szczególności do tradycji całkowitej izolacji, wprowadzając jednocześnie poważne zmiany. Ta wizja ojców zakonu, idealnie wpisana w kontekst epoki, doprowadziła do powstania w całej Europie w ciągu kolejnych dwóch stuleci wielu nowych opactw lub do przyłączenia opactw do innych zakonów. Jego oryginalność przejawia się zarówno w intelektualnych i duchowych wymiarach, jak i w pomysłowości technicznej oraz w niezwykłym talencie w zakresie organizowania, zagospodarowania i budowania.

Dzięki systemowi pokrewieństwa, aurze duchowości i sukcesowi gospodarczemu, zakon cystersów rozwijał się szybko w całej Europie, zagospodarowując tereny połączone ze sobą zgodnie z zasadami działania i z zadziwiającą skutecznością. Tak więc dziedzictwo cysterskie nie jest szampańskie ani burgundzkie, ale wykracza poza lokalne odrębności i de facto wpływa na europejską tożsamość kulturową. Pozostawia po sobie znaczne i wyjątkowe dziedzictwo jako świadectwo zasługujące na lekturę i naukę dla obecnych i przyszłych pokoleń.

Nasze stowarzyszenie zrzesza obecnie w 11 krajach Europy ponad 200 opactw lub miejsc cysterskich o różnych statutach: Państwa, wspólnoty religijne, jednostki publiczne, instytucje, właściciele prywatni i lokalne stowarzyszenia. A poza różnicami, poza setkami, a nawet tysiącami dzielących nas czasem kilometrów, co jednoczy naszych członków w całej Europie, to pragnienie ochrony i waloryzacji tego dziedzictwa, żądza wiedzy, duch dzielenia się i wymiany, szacunek dla ducha miejsc i determinacja do przekazywania. Te wszystkie jednoczące nas wartości odnajdziecie w naszej Karcie wartości w niniejszym dokumencie.

Wspólne wartości

W Europie istnieje znaczne dziedzictwo historyczne pozostawione przez 750 opactw mnichów i 1000 klasztorów mniszek, utworzonych przez zakon cystersów od 1098 roku, czyli od daty jego założenia we Francji w Cîteaux, do końca XVIII wieku, do tego należy jeszcze dodać opactwa założone w XIX wieku.

Stowarzyszenie „Europejska Karta Opactw i Miejsc Cysterskich” powstało oficjalnie w 1993 roku z inicjatywy kilku właścicieli i animatorów opactw, świadomych konieczności zorganizowania sieci i przyjmujących na siebie odpowiedzialność za ochronę na co dzień i poprawę stanu materialnego i niematerialnego dziedzictwa cystersów. Stowarzyszenie jest w pełni niezależne i niezaangażowane religijnie lub politycznie.

Stowarzyszenie „Europejska Karta Opactw i Miejsc Cysterskich” stanowi ramy dla wymiany i dzielenia się wiedzą, umożliwiając swoim członkom wykorzystanie wszystkich możliwości do refleksji i działania dla realizacji swoich celów. Stowarzyszenie podejmuje się również reprezentowania swoich członków przed osobami trzecimi na wszystkich poziomach, aby chronić i promować to dziedzictwo.

Jesteśmy stowarzyszeniem europejskim. Ten wymiar europejski jest naturalnie odzwierciedleniem historii cystersów, w której można odnaleźć uwarunkowania terytorialne związane z dynamiką kultury europejskiej. Zakony cysterskie, utworzone na całym kontynencie europejskim i połączone w żywą sieć, wykraczającą poza granice, przyczyniły się do powstania europejskiej tożsamości kulturowej.

Stowarzyszenie „Europejska Karta Opactw i Miejsc Cysterskich”, dążące do ochrony i przekazywania dziedzictwa na najlepszych warunkach, zamierza wspierać i stymulować badania historyczne i archeologiczne. Mając świadomość, że długotrwała ochrona dziedzictwa cysterskiego będzie skuteczna wyłącznie, gdy ludzie uświadomią sobie jego wartość i zaangażują się w tę pamięć, stowarzyszenie będzie je mogło utrzymać przy życiu dzięki edukacji i komunikacji.

Stowarzyszenie „Europejska Karta Opactw i Miejsc Cysterskich”, działa w interesie publicznym i nie jest nastawione na zysk, działając na zasadzie wolontariatu swoich członków. Jego cele są głównie kulturowe, nie wyłączając jednak rzeczywistych ograniczeń ekonomicznych i środowiskowych, w szczególności tych, które w przypadku niektórych miejsc wynikają z intensywnej działalności turystycznej. Stowarzyszenie wspiera zrównoważoną i racjonalną turystykę kulturową.

Stowarzyszenie tworzy sieć opactw i miejsc przystępujących do Statutu i Karty wartości. Stowarzyszenie na początku kultywuje ducha solidarności i przyjaźni między członkami, chcącymi chronić i rozpowszechniać wyjątkowe dziedzictwo europejskie.

Karta wartości

Punkt 1. Ochrona

Zaangażowanie w ochronę i zachowanie materialnego i niematerialnego dziedzictwa cystersów.

Stowarzyszenie „Europejska Karta Opactw i Miejsc Cysterskich” i członkowie pracują nad ochroną materialnego i niematerialnego dziedzictwa cystersów. Ich działania przyczyniają się do zachowania historycznego dziedzictwa architektonicznego i jego obszaru bez względu na jego stan. Chcą również zwrócić uwagę jak najszerszej grupy odbiorców na miejsce cystersów w historii europejskiej, w szczególności w XII i XIII wieku. Starają się podkreślić niepowtarzalność monastycyzmu cysterskiego z jego intelektualnymi i duchowymi wymiarami, pomysłowością techniczną i wyjątkowym talentem w zakresie organizacji, budowania i zagospodarowania przestrzennego.

Punkt 2. Waloryzacja

Zaangażowanie w promowanie dziedzictwa w celu jego zachowania w perspektywie długoterminowej.

Stowarzyszenie i jego członkowie wspierają promowanie dziedzictwa cystersów, aby wyeksponować jego wyjątkowe bogactwo i stworzyć jak najlepsze warunki do jego zachowania w czasie. Waloryzacja przeprowadzana jest w różny sposób, poprzez zrównoważoną działalność turystyczną w danym miejscu, a także poprzez działania w zakresie komunikacji medialnej lub wydarzenia. Waloryzacja jest również skierowana do władz, instytucji, podmiotów prywatnych i wspólnot lub stowarzyszeń, na poziomie lokalnym, regionalnym, krajowym, europejskim i międzynarodowym.

Punkt 3. Duch miejsc

Zaangażowanie w ochronę ducha miejsc w miejscach, w których historia doprowadziła do ponownego wykorzystania terenów cysterskich.

Stowarzyszenie, pomimo że jest świeckie, niezależne i niezaangażowane religijnie lub politycznie, nie ignoruje religijnego źródła tego dziedzictwa podczas zakładania zakonu cystersów dziewięć wieków temu. Jeżeli historia doprowadziła do nowego wykorzystania terenów cysterskich (turystyka, „profanacyjna” zabudowa mieszkaniowa, itd.), stowarzyszenie i miejsca przyłączone starają się nie przysłaniać ani bezcześcić ducha tych miejsc, aby umożliwić zwiedzającym jak najbardziej autentyczny odbiór tych zachowanych obszarów.

Punkt 4. Edukacja

Zaangażowanie w podejmowanie lub wspieranie działań edukacyjnych mających uwrażliwić szeroką grupę odbiorców na kwestię ochrony dziedzictwa.

Stowarzyszenie i miejsca zrzeszone zachęcają obywateli europejskich, a przede wszystkim młodzież, do przyswojenia sobie historii cystersów i jej obszaru. Edukacja jest jednym z zasadniczych filarów umożliwiających przyswojenie wiedzy i mogących przyczynić się do długotrwałego zachowania chronionych miejsc. Stowarzyszenie i jej członkowie wspierają wszelkie podejmowane w tym kierunku inicjatywy, w szczególności specjalne działania i narzędzia, prowadzone z nauczycielami lub wydarzenia oraz wszelkiego rodzaju narzędzia edukacyjne.

Punkt 5. Poszukiwania

Zaangażowanie w zbieranie i jak najlepsze zachowanie wszystkich informacji historycznych i innych, które pomogą poznać miejsce.

Stowarzyszenie wspiera wszelkie inicjatywy swoich członków, indywidualne lub wspólne, mające na celu zbieranie i jak najlepsze zachowanie

wszystkich informacji, historycznych, archeologicznych, książkowych, ikonograficznych i innych, które dostarczą wiedzy zbiorowej na temat cystersów i pozwolą zainicjować i realizować wszelkie projekty badawcze, w szczególności uniwersyteckie. Stowarzyszenie wspiera inicjatywy na rzecz tworzenia baz wiedzy i zachęcania do używania narzędzi technologicznych umożliwiających ich rozpowszechnianie.

Punkt 6. Wymiana i dzielenie się

Zaangażowanie w wymianę i dzielenie się wiedzą i doświadczeniami pomiędzy poszczególnymi miejscami przynależącymi do Stowarzyszenia.

Stowarzyszenie, zrzeszające miejsca cysterskie z całej Europy, jest uprzywilejowanym miejscem do dzielenia się i wymiany wiedzy i doświadczeń, przydatnych do zachowania tego dziedzictwa. Stowarzyszenie ułatwia to i oferuje wiele sposobów spotkań i wspólnych narzędzi, aby wspierać wszelkie inicjatywy swoich członków.

Punkt 7. Przekazanie

Zaangażowanie w przekazanie przyszłym pokoleniom dziedzictwa architektonicznego cystersów i jego obszaru, zapewniając możliwie najlepsze warunki do jego zachowania.

Stowarzyszenia i miejsca przyłączone mają świadomość, że przekazanie dziedzictwa stanowi zawsze kluczowy moment w historii miejsc i budynków historycznych. Stowarzyszenie zabiega o to, aby przekazywanie dziedzictwa cysterskiego, a w szczególności historycznych budowli i obszaru w trakcie procesu dziedziczenia, sprzedaży lub darowizny, odbyło się w możliwie najlepszych warunkach do jego zachowania w czasie.

PDF